Decyzja o macierzyństwie po 35 roku życia staje się coraz powszechniejsza. Kobiety odkładają ciążę na później z wielu powodów – rozwój kariery, stabilizacja finansowa czy po prostu chęć lepszego przygotowania się do roli rodzica.
Jednocześnie ciąża w tym wieku wiąże się z pewnymi wyzwaniami medycznymi, a badania prenatalne nabierają zupełnie nowego znaczenia. Czy wiesz, jakie badania prenatalne po 35 roku życia warto wykonać i dlaczego są one tak ważne?
Przyjrzyjmy się temu tematowi z perspektywy najnowszych doniesień medycznych i zmian w przepisach.
Czego dowiesz się z lektury?
- Badania prenatalne po 35. roku życia. Ciąża w tym wieku jest klasyfikowana jako podwyższonego ryzyka ze względu na zwiększone prawdopodobieństwo powikłań (cukrzyca ciążowa, nadciśnienie) oraz wad genetycznych u dziecka. Ryzyko zespołu Downa wzrasta z wiekiem matki – od 1:1527 dla 20-latki do 1:356 dla 35-latki i 1:100 po 40. roku życia.
- Rekomendowane badania dla starszych ciężarnych. Zaleca się badania nieinwazyjne: USG genetyczne (11-14 tydzień), test PAPP-A, test potrójny, USG połówkowe (18-22 tydzień) oraz testy NIPT o wysokiej czułości (>99%). W przypadku nieprawidłowości rozważa się badania inwazyjne: amniopunkcję (15-20 tydzień) lub biopsję kosmówki (11-14 tydzień).
- Zmiany w Programie Badań Prenatalnych NFZ. Od czerwca 2024 bezpłatne badania prenatalne są dostępne dla wszystkich kobiet, niezależnie od wieku. Program obejmuje badania biochemiczne, USG w kierunku wad wrodzonych oraz w uzasadnionych przypadkach badania genetyczne. Testy NIPT nadal nie są refundowane i kosztują od kilkuset do ponad tysiąca złotych.
Zdobądź natychmiastowy dostęp do darmowej wiedzy i relaksu!
Zapisz się na newsletter Błękitny Poród, a podaruję Ci darmową lekcję wideo o bólu porodowym oraz relaksację, która pomoże Ci się wyciszyć i przygotować na ten wyjątkowy czas.
🔵 Przeczytaj również inne artykuły na naszym blogu!
Ciąża po 35 roku życia – czy to faktycznie powód do obaw?
Mówi się, że biologicznie najlepszym okresem na ciążę jest wiek około 25 lat, jednak coraz więcej kobiet decyduje się zostać mamą po przekroczeniu 32-35 roku życia. Warto wiedzieć, że taka ciąża wymaga nieco większej uwagi, jednak absolutnie nie oznacza to, że będzie problematyczna.
Lekarze klasyfikują ciążę po 35 roku życia jako ciążę podwyższonego ryzyka. Wynika to z kilku czynników – płodność kobiety zaczyna spadać po 35 roku życia, zwiększa się ryzyko powikłań ciążowych takich jak cukrzyca ciążowa czy nadciśnienie, rośnie prawdopodobieństwo nieprawidłowości chromosomowych u dziecka, a także wzrasta ryzyko poronień i przedwczesnych porodów.
Mimo tych wyzwań, zdecydowana większość kobiet po 35 roku życia rodzi zdrowe dzieci, a sama ciąża przebiega bez nieprawidłowości. Oczywiście drogą do spokojnej ciąży – tak naprawdę niezależnie od wieku mamy – jest odpowiednia opieka medyczna, w tym regularne badania prenatalne, które pozwalają wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Jakie jest ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa po 35. roku życia?
Jednym z najczęściej zadawanych pytań przez przyszłe mamy po 35 roku życia jest to dotyczące ryzyka wystąpienia zespołu Downa. Wiek matki ma bezpośredni wpływ na to ryzyko i wzrasta ono z każdym rokiem.
Według danych medycznych potwierdzonych przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa przez kobietę w wieku 20 lat wynosi około 1:1527, podczas gdy dla kobiety w wieku 35 lat wzrasta do około 1:356. Po 40 roku życia ryzyko jest jeszcze wyższe – około 1:100.
To właśnie ze względu na ten wzrost ryzyka badania prenatalne dla kobiet po 35 roku życia są bardzo mocno rekomendowane. Warto jednak podkreślić, że nawet zwiększone ryzyko nadal oznacza, że zdecydowana większość dzieci urodzi się bez tej nieprawidłowości.
Jakie badania prenatalne po 35 roku życia warto wykonać?
Diagnostyka prenatalna obejmuje szereg badań, które można podzielić na nieinwazyjne i inwazyjne. Dla kobiet po 35 roku życia polecany jest pełniejszy zakres badań, pozwalający dokładnie monitorować rozwój dziecka i wcześnie wykryć ewentualne problemy.
Badania nieinwazyjne
To pierwsza linia diagnostyki prenatalnej, całkowicie bezpieczna dla matki i płodu.
Pierwszą linią badań medycznych powinien być test genetyczny z krwi matki po 10. tygodniu ciąży, czyli Test Veracity (VeraGene).
Nieinwazyjne testy prenatalne (NIPT) takie jak test NIFTY pro czy Prenatal testDNA, to nowsze metody badające DNA płodu z krwi matki. Charakteryzują się bardzo wysoką czułością (ponad 99% dla trisomii 21) i można je wykonać już od 10. tygodnia ciąży. Na wynik tych testów nie wpływa wiek matki, co jest ich dodatkowym atutem.
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka, testy te są rekomendowane szczególnie dla kobiet po 35. roku życia. Wspomniane badania nie są jednak refundowane przez NFZ i trzeba je wykonać prywatnie.
USG genetyczne wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży, pozwala ocenić ryzyko wad chromosomowych na podstawie przezierności karku płodu i innych markerów.
Test PAPP-A (test podwójny) to z kolei badanie biochemiczne, wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży. Polega na oznaczeniu stężenia białka PAPP-A i wolnej podjednostki beta-hCG. Wynik w połączeniu z USG genetycznym pozwala oszacować ryzyko wystąpienia trisomii 21, 18 i 13.
Test potrójny przeprowadzany między 15. a 20. tygodniem ciąży, obejmuje oznaczenie poziomu AFP, estriolu i beta-hCG.
USG połówkowe kompleksowe badanie między 18. a 22. tygodniem ciąży, pozwalające ocenić budowę anatomiczną płodu.
Badania inwazyjne
Jeśli badania nieinwazyjne wskażą podwyższone ryzyko nieprawidłowości genetycznych, lekarz może zaproponować badania inwazyjne.
Amniopunkcja polegająca na pobraniu płynu owodniowego przez nakłucie powłok brzusznych matki. Wykonuje się ją zwykle między 15. a 20. tygodniem ciąży. Badanie wiąże się z niewielkim ryzykiem poronienia (około 0,5-1%).
Biopsja kosmówki (CVS) polegająca na pobraniu fragmentu łożyska. Wykonuje się ją między 11. a 14. tygodniem ciąży.
Warto podkreślić, że przed decyzją o wykonaniu badań inwazyjnych, zdecydowanie zalecane jest wykonanie testu NIPT. Jego wysoka czułość może w wielu przypadkach pozwolić uniknąć badań inwazyjnych, jeśli wynik nie wskazuje na podwyższone ryzyko. Od testów genetycznych powinniśmy zacząć!
Bezpłatny Program Badań Prenatalnych NFZ – jak wygląda?
Dobra wiadomość dla przyszłych mam! Od 5 czerwca 2024 roku nastąpiła duża zmiana w Programie Badań Prenatalnych finansowanych przez NFZ.
Dotychczas bezpłatne badania prenatalne dostępne były tylko dla kobiet po 35. roku życia lub spełniających inne kryteria medyczne. Teraz badania są dostępne dla wszystkich kobiet w ciąży, niezależnie od wieku.
Co obejmuje Program Badań Prenatalnych?
Program obejmuje 3 grupy badań, których wykonanie bywa niezbędne w okresie ciąży.
- Poradnictwo i badania biochemiczne (oznaczenie białka PAPP-A, wolnej podjednostki β-HCG, estriolu, α-fetoproteiny) – wykonywane między 11 a 14 tygodniem ciąży.
- Poradnictwo i USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych – w I trymestrze (11-14 tydzień) i II trymestrze (18-22 tydzień).
- Poradnictwo i badania genetyczne oraz pobranie materiału płodowego do badań genetycznych (amniopunkcja, biopsja trofoblastu lub kordocenteza).
Dwie pierwsze grupy badań skierowane są do każdej kobiety w ciąży. Pozostałe są przewidziane dla kobiet, u których wcześniejsze badania biochemiczne lub USG wykryły możliwe problemy.
Czy potrzebne jest skierowanie na badania prenatalne NFZ?
Tak, dostęp do programu nadal wymaga skierowania od lekarza prowadzącego ciążę. Skierowanie może wystawić lekarz zarówno z placówki mającej kontrakt z NFZ lub przychodni prywatnej. W przypadku badań biochemicznych i USG niezbędne będzie też skierowanie ze wskazaniem, w którym tygodniu ciąży jest kobieta.
Dla badań genetycznych lub pobrania materiału płodowego wymagane jest skierowanie z opisem wskazań do dalszej diagnostyki oraz dołączonymi wynikami badań potwierdzającymi nieprawidłowości.
Należy pamiętać, że nieinwazyjne testy prenatalne (NIPT) typu NIFTY pro czy Prenatal testDNA nadal nie są refundowane przez NFZ i trzeba je wykonać prywatnie. Ich cena wynosi zwykle od kilkuset do ponad tysiąca złotych, w zależności od zakresu badania i placówki. W niektórych miejscach można jednak rozłożyć ten koszt na wygodne raty.
Czy badania prenatalne po 35 roku życia są obowiązkowe?
Badania prenatalne, nawet po 35. roku życia, nie są obowiązkowe. Każda kobieta ma prawo sama zdecydować, czy chce z nich skorzystać.
Lekarze jednak zdecydowanie zalecają ich wykonanie, a w szczególności kobietom w starszym wieku, ze względu na wyższe ryzyko wystąpienia wad genetycznych i innych powikłań. My również rekomendujemy ich przeprowadzenie.
Poza wiekiem, czynnikami zwiększającymi ryzyko i uzasadniającymi wykonanie badań prenatalnych są m.in. urodzenie we wcześniejszych ciążach dziecka z wadą genetyczną, występowanie chorób genetycznych w rodzinie czy ciąża po zapłodnieniu in vitro.
Opieka prenatalna dla kobiet po 35 roku życia – co ją wyróżnia?
Opieka prenatalna dla kobiet po 35. roku życia jest bardziej intensywna i obejmuje więcej badań. Lekarze zalecają wcześniejszą i częstszą kontrolę lekarską, dokładny monitoring ciśnienia krwi i poziomu cukru, a także regularne badania USG – zwykle więcej niż standardowe trzy badania wykonywane w ciąży o niskim ryzyku.
Kobiety po 35. roku życia powinny jeszcze bardziej dbać o zdrowy tryb życia, czyli odpowiednią dietę, umiarkowaną aktywność fizyczną i unikanie używek. Obowiązkiem jest również suplementacja kwasem foliowym, którą warto rozpocząć jeszcze przed zajściem w ciążę.
Każda planująca ciążę kobieta, powinna brać kwas foliowy co najmniej 3 miesiące przed planowaną ciążą, a jeśli ciąży nie planowała, to zacząć go brać natychmiast po tym, jak dowie się, że jest w ciąży. To bardzo ważne!
Korzyści z wykonania badań prenatalnych
Badania prenatalne mają na celu wykrycie potencjalnych problemu i przede wszystkim zapewnienie spokoju przyszłym rodzicom. W większości przypadków wyniki są prawidłowe, pozwalając z mniejszym stresem przeżywać okres oczekiwania na dziecko.
Jeśli jednak badania wykryją nieprawidłowości, dają rodzicom czas na przygotowanie się psychicznie i praktyczne do opieki nad dzieckiem z określonymi potrzebami, konsultację z odpowiednimi specjalistami jeszcze przed narodzinami dziecka, a w niektórych przypadkach, podjęcie leczenia jeszcze w okresie płodowym.
Współczesna medycyna prenatalna umożliwia coraz skuteczniejsze leczenie niektórych wad już w trakcie ciąży. Im wcześniej zostaną one wykryte, tym lepsze są szanse na skuteczną interwencję.
Rekomendacje dla kobiet, planujących zajście w ciążę po 35 roku życia
Jeśli planujesz ciążę po 35 roku życia, to zacznij przygotowywać się do niej odpowiednio wcześniej. Przeprowadź kompleksowe badania, które pozwolą ocenić Twój stan zdrowia.
Rozważ konsultację z lekarzem genetykiem, zwłaszcza jeśli w Twojej rodzinie występowały choroby genetyczne. Zadbaj o zdrowy styl życia i rozpocznij suplementację kwasem foliowym przynajmniej 3 miesiące przed planowanym poczęciem.
Po zajściu w ciążę, skonsultuj z lekarzem harmonogram wizyt i badań prenatalnych. Lekarz dostosuje plan opieki do Twoich indywidualnych potrzeb i historii medycznej.
Bezpieczna ciąża po 35 roku życia
Jeśli spodziewasz się dziecka lub planujesz ciążę po 35 roku życia, skonsultuj się z lekarzem ginekologiem, który pomoże Ci ustalić odpowiedni plan badań i opieki prenatalnej dostosowany do Twoich indywidualnych potrzeb.
Błękitna Szkoła Ciąży i Rodzenia
Wsparcie aż 8 najlepszych specjalistek opieki okołoporodowej w jednym miejscu.
Wiedza o tym, jak zadbać w ciąży o ciało, dietę, ruch i psychikę, która daje poczucie spokoju i wzmocnienia.